Wereldplek: Argentinië – Het land van de tango en de natuur
Voordat ik er heen reisde, kon ik me moeilijk een beeld vormen bij Argentinië. Het hield al snel op bij tango en ruige gaucho’s. En dat er beroemdheden vandaan kwamen, als Evita en Maradona. Ik werd wel met Pampa’s en Patagonië om de oren geslingerd, maar ik had er geen voorstelling van. Het werd dus een verrassingsreis.
Na uren vertraging, land ik eindelijk op de internationale luchthaven van Buenos Aires. Het valt mee met de hitte, want terwijl het in Nederland warmer wordt, is dat aan de andere kant van de evenaar precies omgekeerd. Ik worstel me door de taxichauffeurs en touroperators heen, en loop, alsof ik de weg ken, resoluut op een pinapparaat af. Eerst wat peso’s in de portemonnee en dan met een taxi naar het centrum van stad. Een megastad. Er wonen ruim twaalf miljoen mensen in de metropool van Buenos Aires, waarvan 2,9 in de stad zelf. De taxi doet er dan ook even over om het centrum te bereiken.
Buenos Aires (letterlijk vertaald, goede winden) is overzichtelijk, met rechte straten, die de behuizing in blokken verdelen en brede avenues. Na Avenida del Libertador, slaat de taxi rechtsaf, de immense Avenida 9 de Julio in, de breedste straat ter wereld. Een grote witte Obelisk snijdt deze laan in tweeën. Grote reclameborden op oude koloniale gebouwen afgewisseld met hoge jaren tachtig flats, bepalen de skyline. Bij een hotel in het Microcentro, een oude wijk waar veel hotels en restaurants zijn, boek ik voor een aantal nachten een kamer en ga in de namiddag nog even de stad in. Door de nauwe zijstraatjes van de avenue, scheuren felgekleurde stadsbussen met veel lawaai en dikke rookwolken achter zich latend. Talloze taxi’s proberen, daar waar een gaatje valt, links en rechts zich ertussen te wurmen.
Via Avenida Cordoba, loop ik, Florida in. Middenin deze drukke winkelstraat, vormen een oudere man, met een jonge Argentijnse vrouw, een parmantig tangokoppel. De uithalen in deze typisch Argentijnse muziek, zwepen de omstanders op. Luid applaus volgt als er mensen uit de omstanders worden gehaald om mee te dansen. Verderop in de Avenida Santa Fe, zeg maar de ‘Kalverstraat’ van Buenos Aires, is het een aaneenschakeling van prachtige winkels. Een lust voor het oog, een last voor beurs, ondanks de relatief lage prijzen. Het eten is echter prima betaalbaar. De stad is een van de meest Europese van Zuid-Amerika en van het hele zuidelijk halfrond. Door zijn kosmopolitische bevolking, afkomstig uit Italië, Spanje, Frankrijk, Duitsland, Engeland, Oost-Europese en Aziatische landen, staat Buenos Aires ook als het Parijs van het zuiden bekend. Het heeft een zeer westerse cultuur. In een van de vele gezellige restaurants doe ik me tegoed aan de culinaire Argentijnse hoogstandjes; een heerlijke steak, met een uitstekende rode wijn. Het blijkt geen Hollandsche zuinigheid hier. Ik krijg een gigantische bel voorgeschoteld, met een superzachte afdronk.
Dwaze Moeders
Zondags besteed ik om marktjes af te struinen. Eerst loop ik over Plaza de Mayo. Het plein is vernoemd naar de 25 mei 1810, toen het land haar onafhankelijk van Spanje vierde. Tot begin dit jaar, demonstreerde elke donderdag de Dwaze Moeders. Moeders en echtgenotes van mensen die onder het regiem van dictator Jorge Videla in de zogenaamde Vuile Oorlog tussen 1976 en 1983 ‘verdwenen’ zijn. Ze zijn gestopt met demonstreren aangezien er een ander regime is gekomen, en de hoop op het terugzien van hun kinderen en geliefden vervlogen is. In totaal worden er tussen de 10.000 en 30.000 mensen vermist, ze zijn hoogstwaarschijnlijk vermoord.
Een flinke wandeling door de oude wijk Retiro, brengt me in Recoleta, de chique wijk waar Prinses Máxima is opgegroeid. In een buurtcafé vraag ik de ober of hij toevallig weet waar haar ouderlijk huis is. Hij neemt me terstond bij de arm en drie blokken verder staan we stil voor een onopvallend appartementencomplex. Niemand te zien natuurlijk. Tegen beter weten in, doe ik nog even een boodschap in de ernaast gelegen supermarkt, in de hoop een van haar ouders tegen het lijf te lopen.
Dan is het tijd om naar de verderop gelegen Cementerio de la Recoleta, te gaan. Op deze indrukwekkende begraafplaats ga ik op zoek naar het graf van Eva Maria Duarte de Perón, oftewel Evita. Ze stierf in 1952, op 33-jarige leeftijd aan kanker. Deze vrouw, van arme komaf, werkte zich op en werd uiteindelijk de vrouw van president Juan Perón. In dit land is ze ongeveer heilig verklaard. Ze heeft haar status verdiend door zich in te zetten voor de arme bevolking. Maar vooral ook door de oprichting van een feministische partij, waarmee ze heel veel voor de rechten van de vrouw heeft betekend. Als ik vol bewondering het familiegraf in me opneem, sist een vrouw me in gebrekkig Engels toe: “Ze is lang niet de heldin die men denkt dat ze is, hoor.” Deze jonge vrouw vertelt me over de weinig tolerante houding van Evita en haar man jegens de politieke oppositie en kritiek op het regiem. Desondanks hebben veel Argentijnen haar in hun hart gesloten. Bij het graf geven de talloze bloemen en boeketten daar blijk van.
Een kleine wereld
Net buiten de begraafplaats wordt de Feria Artesanal gehouden, een populaire markt met honderden stalletjes waar uiteenlopende spullen worden verkocht. Ik schaf een paar handgemaakte kettingen aan. “Tom, Tom, ben jij dat?” hoor ik opeens. Ik draai me om en zie Meike, het zusje van een goede vriend van me staan. “Wat is de wereld toch klein,” hoor ik mezelf zeggen. We besluiten samen te lunchen. Ze woont hier samen met haar Argentijnse vriend. Voordat we afscheid nemen, geeft ze me nog een paar goede tips. Ik vervolg mijn weg naar de wijk Boca, aan de andere kant van het centrum. Ook hier is een leuk kunstmarktje en ik pers me een weg door de drommen toeristen in de Caminito, de bekendste straat. De wijk is beroemd wegens haar kleurrijk geschilderde huisjes. Maar ook vanwege het immense voetbalstadion dat middenin de wijk staat en waar volksheld en halfgod, Diego Maradona, heeft gespeeld.
Een taxi zet me tegen vijven af op het superromantische Feria San Telmo. De markt loopt op zijn einde, maar nog steeds is het een drukte van jewelste. De sfeer is subliem. Bejaarden verkopen zelfgebreide babykleertjes. Jonge Che Guevara-achtige types proberen allerlei zelfgemaakte spullen aan de man te brengen. Kramen met tweedehands spulletjes zijn er in overvloed en natuurlijk ontbreekt de tango niet. Op verschillende plekken treden elegant geklede mannen en vrouwen op. Het toegesnelde publiek, vergaapt zich aan hun inspanning en overgave. Als de avond haar intrede doet, geven de goedgevulde terrassen van de restaurantjes en cafés, het plein een schitterende ambiance.
Gletsjer
Ik besluit dat het tijd wordt om eens in actie te komen. Tijd voor de natuur. Met een binnenlandse vlucht kom ik na drie uur vliegen aan in El Calafate, een toeristisch dorpje in het zuidwesten van de provincie Patagonië, op de grens met Chili. Dat het koud kon zijn, was me bekend. Toch snijdt de harde wind dwars door mijn zes lagen dikke zomerkleding. Het vliegveld ligt in een totaal desolate omgeving tussen bergen en meren. Het enige wat er groeit zijn stekelige struiken en mossen, en die geven niet echt beschutting. Het is niet bepaald uitnodigend, maar wel des te indrukwekkender. Het verderop gelegen El Calafate, ontleent zijn bestaansrecht aan de Perito Moreno gletsjer. Hier ligt, in de uitlopers van het Andesgebergte, na Antarctica en Groenland, de grootste ijsmassa ter wereld. Op sommige plekken glijdt het ijs één kant op en eindigt in een gletsjer. De Perito Moreno is daar een voorbeeld van.
De volgende dag staat al vroeg een minibusje voor de deur van mijn onderkomen. De Perito Moreno ligt tachtig kilometer verderop. Onderweg houden we halt bij een groepje guanacoa’,s een soort lama’s. Mooie dieren die zich onder deze barre omstandigheden prima weten te handhaven. Halverwege maken we nog een pitstop bij een soort koek-en-zopie in the middle of nowhere. De warme choco bevalt uitstekend in het gure weer. Naarmate we dichterbij de gletsjer komen, neemt de begroeiing af. Een slingerweggetje leidt langs het melkachtig, turkooizen gletsjermeer. Van een paar kilometer afstand zien we plots de immense gletsjer in zijn geheel voor ons liggen. In één woord: adembenemend!
Even later stap ik het busje uit en spoed ik me tussen de toeristen door naar een van de balkons, waar vanaf je een goed uitzicht hebt. Het is echt een spektakel. De tachtig kilometer lange ijsmassa, strekt zich over een breedte van vijf kilometer uit en is tientallen meters hoog. Door de continue toevoer van nieuw ijs, schuift de gletsjer anderhalve meter per dag op. Immense stukken ijs, breken af en kletteren in het water en veroorzaken hoge golven. Pas na een paar seconden volgt het geluid: vuurwerkachtige knallen.
Na een paar uur me vergapen te hebben aan dit bijzondere schouwspel, pak ik een boot en vaar naar de rechterzijde van de ijstong. Hier vandaan kun je onder begeleiding de gletsjer op lopen. Ik krijg ijzers onder mijn schoenen gebonden die op de gladde ondergrond een perfecte houvast geven. Diepe blauwe kleuren van zeer compact ijs, wisselen zich af met scheuren waardoor smeltwater stroomt. Als ik dan ook mijn eerste Andes Condor zie overvliegen, kan mijn reis niet meer stuk. Deze grootste vogel ter wereld heeft maar liefst een spanwijdte van ruim drie meter!
Blonde baby
Aan de andere kant van de berg ligt Chili. Ik vertrek de volgende dag met de bus naar het Chileense stadje Puerto Natales. Er stapt ook een wandelechtpaar binnen met een blonde baby op de rug. Ik vraag ze hoe dat is om met een baby te reizen. Het blijkt het Nederlands echtpaar Maurits en Lieke Baatenburg de Jong uit Maassluis te zijn met de tien maanden oude Simon. Maarten legt uit dat vrienden en kennissen hen voor gek verklaarden om dit op hun hals te halen. “Maar wij zijn van mening dat je je juist niet moet laten beperken omdat dat je een kind hebt. Natuurlijk houden we wel rekening met Simon. We gaan niet kamperen of hele lange wandelingen maken, maar het gaat perfect!” Aan aandacht komt jonge Simon niet te kort. Alle lokale vrouwen en meisjes aaien hem over zijn blonde bol.
In Puerto Natales huur ik een complete kampeeruitrusting en neem een bus naar het nationaal park Torres Del Paine. Net voordat de zon achter de bergen verdwijnt, valt het licht op de Torres, hoge granieten pilaren: een schitterend zicht. Op een van de mooiste campings die ik ooit heb gezien, zet ik mijn tentje op en kook een simpele pasta op het ene primusgaspitje. Enorme stormen trekken die nacht voorbij en met al mijn kleding aan of over me heen, houd ik het net warm.
Lama’s en struisvogels
Torres del Paine is het eldorado voor hikers, bergwandelaars, in Zuid Amerika. Er zijn verschillende tochten te maken, maar de ‘W-hike’, is wel de bekendste. In vier dagen tijd, loop ik van de ene naar de andere overnachtingsplek, tussen de lama’s en struisvogels door, langs meren en bergen met prachtige vegetatie. Op de laatste dag beklim ik de Torres, de ultieme bekroning van de hike. Continu kom ik andere wandelaars vanuit de hele wereld tegen, met wie ik deze ultieme ervaring deel. Bij het verlaten van het park cirkelen tientallen condors boven me, hoogte winnend op de toenemende thermiek. Een waardig afscheid.
Mijn reis vervolgt zich naar Terra del Fuego, Vuurland, in het uiterste zuiden van het continent. De naam is afkomstig van de oorspronkelijke inwoners, Yamana indianen, die door de extreme koude, er altijd voor zorgden, vuur bij zich te hebben om zich warm te houden. Bij het oversteken van de Straat van Magelhaen staat een straffe wind. Het is uitermate guur weer. Op Vuurland bepaald een soort toendragebied, de eerste uren van de reis. Een troosteloze aanblik.
Een uur voordat we in de stad Ushuaia binnenrijden, neemt de begroeiing toe. Het desolate verruild zich voor een berglandschap met mooie loofbossen in herfstkleuren. Op de bergtoppen ligt sneeuw en ijs. Een soort Alpengevoel krijg ik erbij. Ushuaia, is de meest Zuidelijk gelegen stad ter wereld. Het lieflijke stadje telt 60.000 zielen en ligt in een baai aan het Beagle kanaal. Tot na de tweede wereldoorlog was het voornamelijk een gevangenenkolonie, tegenwoordig draait het meer om toerisme.
IJspaleis
Net buiten het dorp ligt een heus skigebied. De winter is laat dit jaar, dus er ligt nog weinig sneeuw. Ik besluit om naar boven te lopen. Hiervandaan is er een prachtig uitzicht over het dal. Bovenop de berg ligt een gletsjer en met gevaar voor eigen leven klauter ik er op mijn gympies op. Een deels uitgeholde ijsmassa doet dienst als grot. Een heus ijspaleis, schitterend. Eenmaal in het stadje ga ik op zoek naar een goed restaurant. De lokale zeespecialiteit bestaat uit krab, sommige kunnen wel een meter groot worden. Mijn blik wordt gevangen door een uithangbord met een grote rode krab erop. Binnen is het een gezellige rommel. Een hele krab gaat mijn budget en bovendien mijn appetijt te boven, ik bestel een kleine krabschotel.
Ushuaia is de plek bij uitstek om daar vanuit een expeditie naar de zuidpool te maken. Als je even de tijd hebt, dan is het boeken hier bovendien de helft zo goedkoop dan als je het in Europa doet. De eerste punt van deze ijsmassa ligt al op zo’n duizend kilometer varen, een onvergetelijke, maar voor mij toch iets te dure aangelegenheid. Ik houd het op een middagje varen op het Beagle kanaal. De oude boot vaart langs een rotspartij, wit gescheten door de talloze vogels. Verderop zit een zeeleeuwenkolonie van het zonnetje te genieten en zwemmen pinguïns voor de boot uit.
Na zoveel koude ben ik toe aan prettigere omstandigheden. Ik vlieg terug naar Buenos Aires. Het voelt als thuiskomen. Wat een geweldige stad is het toch. Ik loop een hele dag door Palermo Soho, een winkelwijk met betaalbare designkleding. Bij elkaar ben ik er een volle week. Het voelt zo vertrouwd en fijn dat ik besluit er binnen een jaar terug te komen.
Geschiedenis
Voordat de eerste ontdekkingsreizigers voet aan wal zetten, bewoonden verschillende indianenstammen Argentinië. Het begin van de 16de eeuw arriveerden de eerste Europeanen in de regio. Zij zochten in feite een doorgang van de Atlantische naar de Stille Oceaan. Rond 1536 stichtte de ontdekkingsreiziger Pedro de Mendoza, het huidige Buenos Aires. Het gebied kende een grote bloei in de 17de en 18de eeuw omwille van de handel met het onderkoninkrijk Peru. In 1776 werd Buenos Aires het bestuurscentrum van het nieuwe vice-koninkrijk ‘Rio de la Plata’, een gebied dat het huidige Argentinië, Paraguay, Uruguay, en een gedeelte van Bolivia omvatte.
In 1816 werd Argentinië onafhankelijk van Spanje. Tussen 1865 en 1870 streden de Argentijnen met hun Braziliaanse en Uruguayaanse bondgenoten tegen Paraguay in de zogenaamde Oorlog van de Drievoudige Alliantie.
In de tweede helft van de 19de eeuw, kende Buenos Aires een grote bloeiperiode, mede door de komst van duizenden migranten en door verbeterde technologieën. Nieuwe gebieden als Patagonië werden veroverd. In het zuiden begonnen immigranten uit Engeland, Wales en Kroatië schapenfokkerijen op grote stukken land. Argentinië werd na de Verenigde Staten het tweede ‘Beloofde Land’ van Amerika. Tussen 1880 en 1920 was Argentinië een van de rijkste landen ter wereld.
Na de Tweede Wereldoorlog kwam het populistische peronisme, van Juan Péron in opkomst. Tot 1983 werden militaire junta’s afgewisseld met autoritaire democratische regeringen. Het land raakte door corruptie en foutieve beslissingen in economische problemen. Na de verloren oorlog met Groot-Brittannië, de Falkland-oorlog, kreeg de democratie een nieuwe kans.
Eind jaren ’80 begon de regering een nieuwe economische politiek, die leidde tot hoge groeicijfers in de jaren ’90. In 2001 stortte de economie echter volledig in. Tegenwoordig lijkt de Argentijnse economie zich te herstellen, maar met ruim veertig procent van de bevolking die leeft onder de armoedegrens, is Argentinië een relatief arm land. Kansloze mensen wonen in de talloze Villa Miseria’s, krottenwijken met derde wereld omstandigheden. Aan de andere kant zijn er super chique wijken met rijke inwoners in kasten van huizen. Van de rijkdommen die het land bezit, profiteert lang niet iedereen.
Praktische informatie:
Argentinië kan ruwweg in drieën gedeeld worden: de vruchtbare vlaktes van de pampa’s in de noordelijke helft van het land, het plateau van Patagonië in de zuidelijke helft tot aan Vuurland, en als derde de rotsachtige Andes-bergrug langs de westelijke grens met Chili.
Het land is prima per bus of huurauto te verkennen. Mocht je niet al te veel tijd hebben, dan bieden goedkope binnenlandse vluchten uitkomst.
In het noorden van het land is het bijna tropisch, terwijl er in het zuiden bijna een poolklimaat heerst. In onze wintermaanden is het in Argentinië zomer, dan ligt de temperatuur zo rond de 23 graden. Aan te raden is om goed te plannen waar je heen wil; pas daar je kleding op aan. Terwijl het snikheet is in het noorden, kan het namelijk het vriezen in het zuiden.
De Argentijnse keuken draait om vlees, het exportproduct van het land. De Argentijnen eten vaak laat, en de maaltijd is een sociaal gebeuren. Vandaar dat u veel restaurants zult aantreffen. Enkele bekende Argentijnse gerechten zijn de empanada’s, een soort van pastei saus met pittige kruiden, de chimichurri, een saus van pittige kruiden die altijd bij het vlees wordt geserveerd en de Locro, een soort indiaanse soep. Daarnaast produceert Argentinië uitstekende wijnen
Je hebt naast de gebruikelijke inentingen, niet speciale prikken nodig, maar raadpleeg voor vertrek eerst de gezondheidsdienst.
Spaans is de voertaal.
El Calafate: Perito Moreno gletcher. Verschillende agentschappen bieden de verzorgde excursie aan waaronder: Patagonia Backpackers, www.glaciar.com, www.santacruz.gov.ar
Ushuaia: breng zeker een bezoekje aan Maritiem Museum, www.museomaritimo.com, waar naast de geschiedenis van het eiland en de gevangeniskolonie, tevens een uitgebreide expositie is over Zuidpool expedities. Het buiten de stad gelegen Museum Acuario, geeft op een simpele maar leuke manier zicht op het plaatselijke leven onder water.
Onderkomen
Buenos Aires en Ushuaia: er zijn talloze hotels en pensions. Doubles in youth hostels doen zeker niet onder aan andere doubles!
El Calafate: Hostels del Galciar, Av. Libertador. www.glaciar.com
Bij de overnachting zit bijna altijd een ontbijt inbegrepen.
